Weglowodory (produkty ropopochodne)
Produkty ropopochodne zaliczane sa do najbardziej powszechnych i niebezpiecznych substancji, zanieczyszczajacych wody powierzchniowe. Ropa i produkty jej przetwarzania stanowia nadzwyczaj zlozona, nietrwala oraz roznorodna mieszanke substancji (nisko- i wysokoczasteczkowe nasycone, nienasycone alifatyczne, naftenowe, weglowodory aromatyczne, tlenowe, azotowe, zwiazki siarki, a takze nienasycone heterocykliczne zwiazki jak smoly, asfalteny, anhydryty, kwasy asfaltenowe). Pojecie "produkty ropopochodne"w hydrochemii umownie ogranicza sie tylko do frakcji weglowodorowych (weglowodory alifatyczne, aromatyczne, alicykliczne).
Duze ilosci produktow ropopochodnych trafiaja do wod powierzchniowych w czasie przewozu ropy droga wodna, razem ze sciekami przedsiebiorstw wydobywajacymi rope, przerabiajacymi ja, z chemicznej, metalurgicznej i in. galezi przemyslu, z wodami domowo-gospodarczymi. Pewne ilosci weglowodorow trafiaja do wody w wyniku oddzielania zywych zasobow roslinnych i zwierzecych, oraz w rezultacie ich posmiertnego rozkladu.
W wyniku zachodzacych procesow parowania w zbiorniku wodnym , sorpcji, biochemicznego i chemicznego zakwaszenia, skupienie produktow ropopochodnych moze realnie obnizyc sie, przy czym znaczacym zmianom moze ulec ich sklad chemiczny. Najbardziej niepodatne sa weglowodory aromatyczne, najmniej – n-alkany.
Produkty ropopochodne znajduja sie w roznorodnych formach przejsciowych: rozpuszczonej, emulgowanej, sorbowanej na twardych czesciach zawiesiny i dennych osadach, w postaci blony na powierzchni wody. Zazwyczaj w momencie wyplywu masa produktow ropopochodnych skupia sie w blonie. Im dalej od zrodla zanieczyszczenia tym formy przejsciowe sa bardziej rozproszone, przewazaja wsrod nich produkty ropopochodne rozpuszczone, emulgowane, sorbowane. Ilosciowy stosunek tych form wyraza sie zestawem wskaznikow, wsrod ktorych najwazniejszymi sa warunki w jakich produkty ropopochodne trafiaja do wod, odleglosc od miejsca odprowadzania sciekow, szybkosc strumienia i przemieszanie mas wodnych, charakter i stopien zanieczyszczenia wod naturalnych oraz sklad ropopochodnych produktow, ich lepkosc, rozpuszczalnosc, zwartosc, temperatura wrzenia skladnikow. Podczas kontroli sanitarno-chemicznej ustalana jest przewaznie suma rozpuszczonych, emulgowanych i sorbowanych form ropy.
Sklad produktow ropopochodnych w wodach rzecznych, jeziornych, morskich, gruntowych i opadach atmosferycznych waha sie w dosc szerokiej skali i zazwyczaj wynosi setne oraz dziesietne czesci mg/dm3.
W niezanieczyszczonych produktami ropopochodnymi wodach, skupienie naturalnych weglowodorow moze wahac sie w wodach morskich od 0,01 do 0,10 mg/dm3 i wiecej, w wodach rzecznych i jeziornych od 0,01 do 0,20 mg/dm3, czasami osiagajac 1-1,5 mg/dm3. Sklad naturalnych weglowodorow jest okreslany przez status troficzny zbiornika wodnego i w znaczacej mierze zalezy od biologicznej sytuacji w zbiorniku.
Negatywny wplyw produktow ropopochodnych odbija sie w rozny sposob na organizmie czlowieka, swiecie zwierzat, roslinnosci wodnej, fizycznym, chemicznym i biologicznym stanie zbiornika wodnego. Wchodzace w sklad produktow ropopochodnych niskoczasteczkowe alifatyczne, naftenowe, a zwlaszcza aromatyczne weglowodory porazajac system sercowo-naczyniowy oraz nerwowy, maja toksyczny i, w pewnym stopniu, narkotyczny wplyw na organizm. Niewielkie niebezpieczenstwo stanowia policykliczne weglowodory skondensowane typu 3,4-benzapirena, posiadajace wlasciwosci rakotworcze. Produkty ropopochodne oblepiaja opierzenie ptakow, powierzchnie ciala i organy innych hydrobiontow, wywolujac choroby i powodujac smierc.
Negatywny wplyw produktow ropopochodnych powodowany jest zwlaszcza ich skupieniem.